Od 1 stycznia 2024 r. wszedł w życie zakaz sprzedaży napojów energetycznych dzieciom i młodzieży do 18 roku życia. Dlaczego nie są one polecane dzieciom i młodzieży? Wyjaśnia to dr Alicji Ponder z Katedry Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW.
Napoje energetyzujące są to napoje funkcjonalne. Oznacza to, że poza główną rolą nawodnienia, pełnią również inne funkcje w organizmie.
Napoje energetyczne zawierają substancje bioaktywne, takie jak: kofeina, tauryna, inozytol, guarana, glukuronolakton i l-karnityna. Substancje te, a w szczególności wysoka zawartość kofeiny, zmniejszają uczucie zmęczenia podczas wzmożonego wysiłku fizycznego i psychicznego. W ostatnich latach obserwuje u konsumentów się wzrost zainteresowania napojami energetycznym. Choć rynek ten nadal stanowi najmniejszy procent w produkcji napojów bezalkoholowych, cieszy się dużą popularnością nie tylko wśród konsumentów, ale także specjalistów od żywienia w tym także naukowców z SGGW. Choć produkty te przeznaczone są dla określonej grupy osób, coraz częściej sięgają po nie młodzi ludzie, studenci, którzy nie zawsze potrzebują stosowania tego typu napojów w swojej diecie. Dlatego istotna byłaby edukacja osób w różnych grupach wiekowych na temat spożycia tego typu napojów.
Spożycie napojów energetyzujących w Polsce z roku na rok stale rosło. Od 2012 roku możemy obserwować systematyczny wzrost spożycia tych produktów. W związku z zauważalnym wzrostem spożycia, napoje energetyczne są one coraz częstszą przyczyną dyskusji i obiektem badania naukowców z zakresu żywienia. Wynika to z zagrożeń, które mogą mieć wpływ na zdrowie ludzi spożywających tego typu napoje.
Cukier
Pierwszym powodem, dlaczego powinno się zwrócić szczególną uwagę podczas spożywania napojów energetyzujących jest to, że cukier jest jednym z głównych składników tych napojów. Regularne spożywanie napojów słodzonych cukrem może w dużej mierze przyczyniać się do przyrostu masy ciała, a co za tym idzie do występowania nadwagi i otyłości. Choroby te stanowią poważny problem XXI wieku każdej grupy wiekowej. Konsekwencją wysokiego spożycia może być zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2 i chorób sercowo-naczyniowych.
Kofeina
Kolejnym problemem jest wysoka dawka kofeiny występująca w napojach energetycznych. Uważa się, że kofeina może pozytywnie wpływać na kontrolę masy ciała, jednak w połączeniu z sacharozą zwiększa ryzyko występowania nadwagi i otyłości, poprzez zwiększenie utleniania węglowodanów oraz hamowanie utleniania tłuszczów. Kolejne ryzyko związane z obecnością kofeiny w tego typu napojach, jest możliwość spożycia tych produktów przez dzieci poniżej 16 roku życia. Kofeina może mieć bardzo silny wpływ na organizm dziecka. Może powodować silny ból brzucha, nudności, nerwowość, pobudzenie i bezsenność. Kobiety w ciąży są również bardziej wrażliwe na wysokie dawki kofeinę. Kofeina przenika przez barierę łożyskową i może utrudniać przepływ krwi do łożyska i hamować transport składników odżywczych do płodu. Może to przyczynić się do narodzin dziecka z niższą masą urodzeniową, przedwczesnym porodem, a nawet poronieniem. Wpływ napojów energetyzujących na pracę układu krążenia również jest niepokojący. Napoje z dużą zawartością kofeiny nie są zalecane dla osób z chorobami układu krążenia. Niektóre badania naukowe dowodzą, że spożywanie wysokiej ilości kofeiny może przyczyniać się do zaostrzenia chorób układu krążenia, ponieważ może przyczyniać się do wzrostu ciśnienia krwi i może zwiększać ryzyko zawału mięśnia sercowego.
Niebezpieczne połączenie
Najwięcej napojów energetyzujących spożywają młodych ludzi w wieku 19-25 lat, którzy często łączą te napoje z alkoholem. Ten połączenie może prowadzić do poważnych negatywnych skutków zdrowotnych. Napoje energetyczne, poprzez swoje stymulujące działanie, mają odwrotny wpływ na organizm od alkoholu, zmniejszając jego działanie uspokajające, dezorientujące i wywołując mylące poczucie bycia trzeźwym. To prowadzi do jeszcze większego spożycia alkoholu, powodując zwiększone ryzyko zatrucia. Osoby spożywające tego typu mieszanki mają trzykrotnie większe prawdopodobieństwo zatrucia alkoholem i czterokrotnie wyższe ryzyko prowadzenia pojazdu mechanicznego, które wynika z błędnej oceny trzeźwości.
Napoje energetyzująca w badaniach naukowych
Naukowcy przebadali 25 napojów energetycznych pod kątem zawartości w nich kofeiny. Analiza badanych próbek napojów energetycznych wykazała różnorodność dodawanych substancji. Było to ponad 70 różnych substancji. Zawartość kofeiny w badanych napojach wahała się między 28,944 mg/100 ml do 37,162 mg/100 ml. Deklarowana przez producenta zawartość kofeiny to 32 mg/100 ml. W większości próbek stwierdzono wyższą zawartość kofeiny niż deklarował producent.
Napoje energetyczne zwiększają wydolność organizmu i zapobiegają zmęczeniu. Natomiast efekt ten jest krótkotrwały. Nadużywanie tego typu napojów może prowadzić do wielu nieodwracalnych procesów w organizmie człowieka, szczególnie dziecka. Niepokojący był brak kontroli nad spożyciem tych napojów, ze względu na powszechną ich dostępność na rynku.
