10 września 2023 roku w podkarpackiej Markowej miało miejsce niezwykłe wydarzenie – beatyfikacja wszystkich członków Rodziny Ulmów, którzy 24 marca 1944 roku oddali życie, usiłując ocalić od śmierci kilka osób żydowskiego pochodzenia. Za swój czyn zostali uhonorowani medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata (1995 r.) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2010 r.).
Kiedy wczytujemy się w różne publikacje poświęcone tej rodzinie, odkrywamy, że nie tylko ich śmierć jest wyjątkowa i godna zauważenia, ale na jeszcze większą uwagę i szacunek zasługuje ich życie. W związku z tym obowiązkiem nas wszystkich, zwłaszcza nauczycieli jest propagowanie wiedzy o tej zwyczajnej a równocześnie niezwykłej rodzinie, której poszczególni członkowie mogą stać się swoistymi autorytetami i przykładem do naśladowania dla współczesnych Polaków wszystkich pokoleń i stanów.
Wychodząc naprzeciw temu zadaniu Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. J. G. Pawlikowskiego w Przemyślu przy PZPW w Rzeszowie, 13 września br. zorganizowała konferencję „Zwyczajni – Nadzwyczajni – Błogosławieni”, która ze względu na ogromne zainteresowanie szkół odbyła się w sali audiowizualnej MNZP.
Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli:
- Władysław Ortyl – Marszałek Województwa Podkarpackiego,
- Wojciech Bakun – Prezydent Miasta Przemyśla,
- Jan Pączek – Starosta Przemyski.
W konferencji uczestniczyło prawie 220 osób, wśród których byli: dyrektorzy, nauczyciele i uczniowie z 7 szkół Przemyśla i powiatu przemyskiego, zainteresowani tematem mieszkańcy miasta oraz goście honorowi:
- Bernadeta Jasińska – Kierownik przemyskiego oddziału Wydziału Jakości i Zarządzania Edukacją KO w Rzeszowie ,
- Andrzej Huk – Wójt Gminy Przemyśl,
- Renata Kochanowicz – Chalicka – Naczelnik Wydziału Edukacji i Sportu UM w Przemyślu,
- Elżbieta Laska – Dyrektor Archiwum Państwowego w Przemyślu,
- Halina Ukarma – Dyrektor PBW w Przemyślu w latach 2002-2022
- Stanisława Żak – Prezes Związku Sybiraków Oddział w Przemyślu
- Anna Hayder – dotychczasowa Przewodnicząca Przemyskiej Rady Seniorów
- Przedstawiciele Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz inni członkowie przemyskich związków i stowarzyszeń.
Program składał się z następujących punktów:
- Powitanie zebranych. Zapowiedź tematu spotkania. Ogólne tło historyczne wydarzeń /dr Piotr Pękalski – Wicedyrektor ds. PBW w Przemyślu przy PZPW w Rzeszowie/
- Referat „Historia życia i śmierci Błogosławionych z Markowej” /dr Wojciech Hanus – starszy inspektor Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie/
- Spotkanie autorskie z Marią E. Szulikowską autorką książek o Rodzinie Ulmów – m.in. „Markowskie bociany” oraz „Wiktoria Ulma. Opowieść o miłości”
- „Rodzina Ulmów – wzorzec życia i świętości. Jak o nich mówić współczesnej młodzieży?”– prezentacja bazy konspektów i pomocy dydaktycznych dla nauczycieli /Małgorzata Chura – Kania – doradca metodyczny PCEN – Oddział w Przemyślu/
- Sztuka o Rodzinie Ulmów „Powołani do Miłości”/scenariusz: Maria E. Szulikowska, reżyseria: ks. Marcin Wilk – Duszpasterz Młodzieży Archidiecezji Przemyskiej, obsada: Młodzież Archidiecezji Przemyskiej, uczniowie ZSEIO w Przemyślu/.
Spotkanie otworzył dr Piotr Pękalski – Wicedyrektor ds. PBW w Przemyślu przy PZPW w Rzeszowie, który po przywitaniu wszystkich obecnych, przedstawił ogólne tło historyczne wydarzeń z Markowej. Omówił niezwykle trudną sytuację społeczeństwa polskiego w czasie II wojny światowej, różne formy represji stosowane przez Niemców wobec Polaków, ze szczególnym uwzględnieniem tych żydowskiego pochodzenia. Zwrócił uwagę na postawy ludności polskiej wobec zbrodni holokaustu oraz wyjątkowo opresyjne prawo stosowane przez Niemców (tylko na terenie okupowanej Polski) wobec tych, którzy w jakikolwiek sposób próbowali Żydom pomagać.
Kolejny referent – dr Wojciech Hanus, w swoim wystąpieniu przedstawił swoiste kalendarium życia Józefa Ulmy oraz Wiktorii Ulmy z domu Niemczyk – począwszy od ich narodzin, poprzez okres młodzieńczy, okoliczności poznania się, założenia rodziny aż do tragicznej śmierci w marcu 1944 roku. Zwrócił uwagę na różne aspekty ich wspólnego życia, a także indywidualne pasje i zainteresowania, które czyniły z nich ludzi wyjątkowych i godnych naśladowania nawet dziś – niemal 80 lat po śmierci. Swój referat wzbogacił prezentacją składającą się z fotografii ukazujących sceny z ich życia rodzinnego, wykonanych w większości przez samego Józefa Ulmę. Dzięki temu słuchacze mogli lepiej poznać i zrozumieć wyjątkowość tego małżeństwa oraz ich sześciorga dzieci.
Z kolei pani Maria Elżbieta Szulikowska w swoim wystąpieniu omówiła duchową stronę życia Rodziny Ulmów. Zwróciła uwagę na to, jakimi wartościami kierowali się na co dzień, jakie mieli życiowe priorytety, jak wychowywali dzieci oraz skąd czerpali siłę do tego, by mimo szalejącej wojennej zawieruchy zachować głęboki pokój w sercu, dzielić się miłością z rodziną, przyjaciółmi, a nawet ledwie znajomymi Żydami. Podkreśliła, że dla Wiktorii i Józefa Ulmów prawdy Ewangelii nie były tylko pustymi sloganami lecz autentycznym fundamentem ich życia i drogowskazami, którymi kierowali się na co dzień. Dlatego też bez wahania zdecydowali się pomóc uciekającej przed zagładą kilkuosobowej rodzinie żydowskiej, wiedząc, że ostatecznie ich własny los i tak, bez względu na okoliczności, pozostaje w ręku Bożej Opatrzności.
Swoistym dopełnieniem powyższych prelekcji była sztuka „Powołani do Miłości”. Nie tylko przybliżała ona historię życia Błogosławionych z Markowej, ale również pokazywała jak współcześni młodzi ludzie mogą uczyć się od nich tego, co jest w życiu naprawdę ważne i niezbędne do osiągnięcia prawdziwego, nieprzemijającego szczęścia.
Nieco inny charakter miało wystąpienie pani Małgorzaty Chury – Kani, która zaprezentowała stronę https://ofdm.pcen.pl/ i omówiła projekt „Opowiemy Wam o Ulmach” realizowany przez metodyków PCEN w Rzeszowie. Celem jej prezentacji było zachęcenie nauczycieli do skorzystania z dostępnych na stronie gotowych materiałów – scenariuszy oraz nagrań lekcji. Co ciekawe materiały te zostały przygotowane z myślą o nauczycielach uczących różnych przedmiotów na wszystkich etapach edukacji. Okazuje się, że o Rodzinie Ulmów można opowiadać nie tylko na historii czy religii, ale także na chemii, języku obcym czy fizyce.
Na koniec dziękujemy MNZP za nieodpłatne udostępnienie sali i techniczną obsługę konferencji, prelegentom za pouczające i inspirujące wystąpienia, a uczniom, nauczycielom, gościom honorowym i mieszkańcom miasta za zainteresowanie i liczną obecność. Dzięki temu widzimy, że nasza praca ma sens i z jeszcze większym zapałem przystępujemy do realizacji kolejnych form, na które już dziś serdecznie wszystkich zapraszamy.